تحصیلکرده ها داستانی است که به شرح مسائل و مشکلات جوانی به نام محسن از زبان خود او می‌پردازد. محسن تحصیلکرده‌ای است که در سراسر دوران تحصیلش شاگرد ممتاز بوده و پس از فراغت از تحصیل به دنبال یک شغل آبرومند ومناسب می‌گردد، اما وجدان بیدار او مانع از تن دادن به قواعد بازی در جامعه فاسد آن زمان می‌شود.
هم‌زمان عاشق دختر همسایه متمول شان، که زهره نام دارد، می‌شود و پدر معشوق (به نام معین التجار) مخالف ازدواج آنهاست، …
